ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ(Baba Deep Singh Ji) ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਰ ਕਟ ਕੇ ਵੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲ ਯੁੱਧ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਬਚਪਨ, ਸਿੱਖਿਆ, ਬਾਣੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਮ, ਸ਼ਹਾਦਤ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਜਾਣੋ।
ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਅਨੇਕਾਂ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ (1682–1757) ਉਹ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਦਾ ਲਈ ਅਮਰ ਰਹੇਗਾ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਿੱਖੀ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਪੰਥ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਖਾਸੀਅਤ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਸਿਰ ਵਿੱਛੋੜੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਉਹ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਤੱਕ ਲੜਦੇ ਗਏ।
Table of Contents
ਬਾਬਾ ਜੀ ਦਾ ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ
ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ(Baba Deep Singh Ji) ਦਾ ਜਨਮ 26 ਜਨਵਰੀ 1682 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਪਾਹੂ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ।
- ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਮ ਭਗਤ ਭਗਤੂ ਜੀ ਸੀ।
- ਮਾਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਮ ਮਾਤਾ ਜੀਵਨੀ ਜੀ ਸੀ।
ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਬਾਬਾ ਜੀ ਧਾਰਮਿਕ ਰੁਝਾਨ ਵਾਲੇ, ਦਿਲੇਰ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਨਾਲ ਡੂੰਘੇ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ।
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ
ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਗਾਈ।
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ:
- ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਗਿਆਨ
- ਸ਼ਸਤਰ ਵਿਦਿਆ (ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ)
- ਧਾਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ
ਬਖ਼ਸ਼ੀ।
ਬਾਬਾ ਜੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸਯੋਗ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗਿਣੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ।
ਗੁਰਬਾਣੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਮ ਅਤੇ ਲਿਖਣ ਸੇਵਾ
ਬਾਬਾ ਜੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨਾਲ ਬੇਅੰਤ ਪ੍ਰੇਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ:
- ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀਆਂ ਬੀੜਾਂ ਲਿਖੀਆਂ।
- ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਪ੍ਰਚਾਰ-ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਡਮਡਮਾ ਸਾਹਿਬ (ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਡਮਡਮਾ ਸਾਹਿਬ, ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ) ‘ਤੇ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਕਰਕੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ “ਸ਼ਸਤ੍ਰਧਾਰੀ ਸੋਧਕ” ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਖਾਲਸੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ
1699 ਵਿੱਚ ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਾਜ਼ਨਾ ਕੀਤੀ।
ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਿਆ ਅਤੇ ਸੱਚੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਜਵਾਨ ਬਣੇ।
ਮੁਗਲਾਂ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨਾਂ ਨਾਲ ਲੜਾਈਆਂ
ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਜੰਗਾਂ ਲੜੀਆਂ।
ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਧਰਮ, ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹੇ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਲੜਾਈ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ ਸੀ।
1757 ਵਿੱਚ ਅਬਦਾਲੀ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ 75 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਫ਼ੌਜ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ।
ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਮਹਾਨ ਦਰਸ਼ਨ
ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਜੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵੱਲ ਵਧ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਰ ਵਿੱਛੋੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਪਰ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਸਿਰ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ, ਤਲਵਾਰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਓਰ ਪ੍ਰਸਥਾਨ ਕੀਤਾ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਅਨੋਖੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਬਣ ਗਈ।
ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ(Baba Deep Singh Ji) ਜੀ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ
- ਧਰਮ ਲਈ ਬਲੀਦਾਨ
- ਗੁਰਬਾਣੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ
- ਖਾਲਸੇ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਜੰਗਾਂ
- ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦ ਦਾ ਦਰਜਾ
ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਾਨੂੰ ਸਿੱਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਵੀ ਨਿਓਛਾਵਰ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਰਣਾ
ਅੱਜ ਵੀ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕ ਅਨਿਆਂ ਜਾਂ ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ ਖੜ੍ਹਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਬਣਦੀ ਹੈ।
ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬਾਂ ਤੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਅਰਦਾਸ ਤੇ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ
- ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ
- ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦ
- ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ
- ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ
ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਉਹ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਧਰਮ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਲਈ ਜਾਨ ਤੱਕ ਵੀ ਨਿਓਛਾਵਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਹੈ।
FAQ Section
Q1: ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ?
Ans: ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 26 ਜਨਵਰੀ 1682 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਪਾਹੂ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਬਠਿੰਡਾ (ਪੰਜਾਬ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।
Q2: ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਕਿਉਂ ਬਣਾਈ?
Ans: ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੀੜ ਦੀ ਲਿਖਤ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।
Q3: ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਕਿੱਥੇ ਹੋਈ ਸੀ?
Ans: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਨੇੜੇ 1757 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।
Q4: ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਕੀ ਹੈ?
Ans: ਉਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸਰਤਾਜ ਹਨ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਅਮਰ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਹਨ।
Q5: ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਕੀ ਸੀ?
Ans: ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੀੜ ਦੀ ਲਿਖਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਯੋਗਦਾਨ ਹਨ।