History of Sri Guru Granth Sahib Compilation
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਧਰਮ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰਫ ਆਤਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਜੀਵਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਿਖਾਉਂਦਾ, ਸਗੋਂ ਸੇਵਾ, ਸਚਾਈ ਅਤੇ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤ ਵੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦਾਂ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਬਾਣੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਟਿਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ – ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ।
24 ਅਗਸਤ ਦਾ ਦਿਨ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖਾਸ ਮਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦਿਨ 1604 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਇਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਿਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ, ਸਮਾਰੋਹ, ਆਧੁਨਿਕ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਤਰੀਕੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਾਂਗੇ।
Table of Contents
1. ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਰਚਨਾ(History of Sri Guru Granth Sahib Compilation)ਅਤੇ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇਕ ਅਹਿਮ ਘਟਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਸਿਰਫ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਭਗਤਾਂ, ਸੰਤਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਦੇ ਉਚਿਤ ਜੀਵਨ ਮੂਲਾਂਕਣ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵੀ ਹੈ।
- ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ 1604 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ।
- ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀ ਗਈ।
- ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਅਖੀਰਲਾ ਗੁਰੂ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਇਕ ਅਟੁੱਟ ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਮਿਲਿਆ।
ਇਤਿਹਾਸਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਸਿਖਿਆ, ਆਤਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
2. ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ
ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਨੇਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ:
- ਇਹ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਚਾਈ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਬਾਣੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪੱਖ ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ – ਸੇਵਾ, ਸਚਾਈ, ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਰਸਤੇ ‘ਤੇ ਚੱਲਣ ਲਈ।
- 24 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਣਾ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।
3. ਸਮਾਰੋਹ ਅਤੇ ਰਿਵਾਜ
ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿਨ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦੇ ਕਈ ਰਿਵਾਜ ਅਤੇ ਸਮਾਰੋਹ ਹਨ:
- ਅਕਹੰਡ ਪਾਠ: ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਕੀਰਤਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ: ਸੰਗਤ ਇਕੱਠੀ ਹੋ ਕੇ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਗੂੜ੍ਹਾ ਅਨੁਭਵ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।
- ਲੰਗਰ ਸੇਵਾ: ਇਸ ਦਿਨ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵੱਲੋਂ ਲੰਗਰ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
- ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਸ਼ਣ: ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
4. ਆਧੁਨਿਕ ਮਹੱਤਤਾ
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ 24 ਅਗਸਤ ਦਾ ਦਿਨ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਆਤਮਿਕ ਯਾਦਗਾਰ ਦਿਵਸ ਹੈ।
- ਇਹ ਦਿਨ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਕੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੇ ਆਤਮਿਕ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਇਹ ਦਿਨ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ।
5. ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਮਹੱਤਵ
ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿਨ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਇਕ ਆਤਮਿਕ ਚੇਤਨਾ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦਿਨ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਿਮਨ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ:
- ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਇਕਤਾ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਵਧਦੀ ਹੈ।
- ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੀ ਧਾਰਮਿਕ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣਗੇ।
- ਧਾਰਮਿਕ, ਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
6. ਅੰਤਿਮ ਵਿਚਾਰ
ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਦਿਨ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਆਤਮਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਸਿੱਖ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤਾਂ – ਸੇਵਾ, ਸਚਾਈ, ਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਜੀਵਨ – ਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ 24 ਅਗਸਤ ਦਾ ਦਿਨ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਅਤੇ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਦਿਵਸ ਰਹੇਗਾ। ਇਸ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।