ਭੂਮਿਕਾ
Guru Ka Bagh Morcha ਸਾਲ 1922 ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਦੀ ਗਵਾਹ ਬਣੀ ਜਿਸ ਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਅਹਿੰਸਾ, ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਸੰਯਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਘ ਮੋਰਚੇ ਦੀ – ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਗੁਰਮਤ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਵਨ ਜੀਉਣ ਲਈ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ।
ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਘ – ਥਾਂ ਅਤੇ ਤਨਾਅ
ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਘ, ਜੋ ਕਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਜਗ੍ਹਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਲੰਗਰ ਲਈ ਲੱਕੜ ਲਿਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਮਹੰਤ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਨੇ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਦਿਖਿਆ ਲਈ।
ਪਰ ਥੋੜੇ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਾਅਦੇ ਤੋਂ ਮੁੱਕਰ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਘ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਉਸਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਲੋਂ ਲੱਕੜ ਕੱਟਣ ਉੱਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਕੀਤਾ।
👮♂️ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸੀ ਜੁਲਮ
9 ਅਗਸਤ 1922, ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪੰਜ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ 10 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੋਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਜੋਸ਼ ਭਰੀ। ਹਰ ਰੋਜ਼ 100 ਸੇਵਾਦਾਰ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦੇ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾ ਕਰਕੇ, ਚੁੱਪਚਾਪ ਜੁਲਮ ਸਹਿਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦੇ।
ਪੁਲਿਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਾਠੀਆਂ, ਰਾਈਫਲ ਬੱਟਾਂ ਨਾਲ ਪਿਟਦੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਖਿੱਚਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਮਾਰ ਕੇ ਬੇਹੋਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਤੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਰੌਂਦਿਆ ਜਾਂਦਾ।
🧘 ਅਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਸੰਯਮ ਦੀ ਮਿਸਾਲ
ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਜੋੜੇ ਹੁੰਦੇ, ਨੈਤਿਕ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ, ਤੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਉੱਚੀ ਮਿਸਾਲ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ।
📰 ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਦੀ ਗਵਾਹੀ
ਰੈਵ. ਸੀ. ਐੱਫ. ਐਂਡਰਿਊਜ਼, ਜੋ ਅਮਰੀਤਸਰ ਪਹੁੰਚੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲਿਖਿਆ:
“ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਚਾਰ ਅਕਾਲੀ ਸਿੱਖ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਪੁਲਿਸ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫਸਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਦੈਤਾ ਨਾਲ ਲਾਠੀ ਮਾਰੀ।”
“ਇਹ ਕੇਵਲ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ – ਇਹ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੀ ਜਿੱਤ ਸੀ।”
🛑 ਜਦੋਂ ਕੁੱਟਮਾਰ ਰੁਕ ਗਈ
13 ਸਤੰਬਰ 1922, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਨੇ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੌਰਾ ਕਰਕੇ ਕੁੱਟਮਾਰ ਬੰਦ ਕਰਵਾਈ। 16 ਨਵੰਬਰ 1922, ਸਰ ਗੰਗਾ ਰਾਮ ਨੇ ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਲੀਜ਼ ’ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਹੁਣ ਸਿੱਖ ਬਿਨਾ ਰੋਕਟੋਕ ਲੱਕੜ ਲੈ ਸਕਦੇ ਸਨ।
🪔 ਅਖੀਰਲਾ ਨਤੀਜਾ
ਇਹ ਜਿੱਤ ਸਿਰਫ਼ ਲੱਕੜਾਂ ਜਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ – ਇਹ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਤਮਿਕ ਉੱਚਾਈ, ਭਗਤੀ, ਤੇ ਅਹਿੰਸਾ ਰਾਹੀਂ ਸੱਚ ਦੀ ਜਿੱਤ ਸੀ।
🚩 ਅਗਲਾ ਮੋਰਚਾ – ਜੈਤੋ
13 ਅਕਤੂਬਰ 1923, ਜਦੋਂ ਨਾਭੇ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੀ ਬਰਖਾਸਤਗੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਗੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੈਤੋ ਮੋਰਚਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ।