ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ

ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ

ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਅਕਤੂਬਰ 1670 ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਰਾਜੌਰੀ ਪਿੰਡ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁੰਛ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰਾਜਪੂਤ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਲਛਮਣ ਦੇਵ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਘੁੜਸਵਾਰੀ, ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਕਲਾ, ਸ਼ਿਕਾਰ ਅਤੇ ਧਨੁਖ-ਤੀਰ ਵਰਗੇ ਹਥਿਆਰ ਵਰਤਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਨਿਪੁੰਨ ਸਨ।

15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਹਿਰਨ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਸ ਹਿਰਨ ਦੇ ਗਰਭ ਵਿੱਚੋਂ ਜੁੜਵੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਤੜਪਦਿਆਂ ਮਰਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ। ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਮਨ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਛੱਡ ਕੇ ਸੰਨਿਆਸੀ ਜੀਵਨ ਅਪਣਾ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਧਾਰਮਿਕ ਸੁਭਾਵ ਦੇ ਸਨ ਜੋ ਸਾਧੂਆਂ ਨੂੰ ਲੰਗਰ ਤੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਥਾਂ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਲਛਮਣ ਦੇਵ ਦਾ ਮਨ ਧੀਰੇ-ਧੀਰੇ ਸਾਧੂਆਂ ਵੱਲ ਖਿੱਚਿਆ।

ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਮ ਠਮਮਣ (ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਨੇੜੇ) ਦੇ ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਦੇ ਚੇਲੇ ਬਣੇ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਜਨਕੀ ਦਾਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਹੋ ਗਏ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਮਾਧੋ ਦਾਸ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਯਾਤਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹ ਨਾਸਿਕ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪੰਚਵਟੀ ਪਹੁੰਚੇ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਉਘੜ ਨਾਥ ਨਾਮਕ ਸਾਧੂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਪੂਰੇ ਭਾਵ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਉਘੜ ਨਾਥ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪੁਸਤਕ ਭੇਟ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। 1691 ਵਿੱਚ ਅਉਘੜ ਨਾਥ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ 21 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮਾਧੋ ਦਾਸ ਨੇ ਵੱਡੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਂਦੇੜ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਆਸ਼ਰਮ ਬਣਾ ਲਿਆ।

ਹਾਲਾਤ 1704 ਦੇ

ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਸੰਬਰ 1704 ਵਿੱਚ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਛੱਡ ਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਸਮੇਤ ਨਿਕਲੇ। ਮਗਲਾਂ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਪਰ ਸਰਸਾ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਧੋਖੇ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਚਾਰੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗੁਆ ਕੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਮੰਨੀ ਅਤੇ ਹੌਸਲਾ ਨਹੀਂ ਹਾਰਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਉਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੂੰ “ਜ਼ਫਰਨਾਮਾ” ਲਿਖਿਆ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬੁੱਢੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ। 1707 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੱਦੀ ਲਈ ਲੜਾਈ ਹੋਈ। ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਰੋਕਿਆ।

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ

1708 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਗਏ। ਜੈਪੁਰ ਵਿੱਚ ਮਹੰਤ ਜੈਤ ਰਾਮ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮਾਧੋ ਦਾਸ ਬੈਰਾਗੀ ਬਹੁਤ ਅਹੰਕਾਰੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਸਿੱਧੇ ਉਸਦੇ ਆਸ਼ਰਮ ਪਹੁੰਚੇ। ਮਾਧੋ ਦਾਸ ਨੇ ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਪਰਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, “ਤੂੰ ਦੱਸ, ਤੂੰ ਕੌਣ ਹੈ?” ਮਾਧੋ ਦਾਸ ਨੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਬੰਦਾ ਹਾਂ।” ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਉਹ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਨਾਮ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਏ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਮ੍ਰਿਤ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ।

ਪੰਜਾਬ ਵੱਲ ਚਾਲ

ਅਕਤੂਬਰ 1708 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਭੇਜਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦਾ ਹੁਕਮ, ਪੰਜ ਤੀਰ, ਖੰਡਾ ਅਤੇ ਨਗਾਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਭਾਈ ਦਇਆ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਬਿਨੋਦ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਬਿਜੈ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਰਣ ਸਿੰਘ ਸਾਥੀ ਸਨ। ਧੀਰੇ-ਧੀਰੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖ ਵੀ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ।

ਨਵੰਬਰ 1709 ਵਿੱਚ ਸਮਾਣਾ ਜਿੱਤ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਖਜਾਨਾ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਅਤੇ ਫੌਜ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਈ। ਸਧੌਰਾ, ਮੁਸਤਫਾਬਾਦ, ਘੁਰਾਮ ਆਦਿ ਕਈ ਇਲਾਕੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਆਏ।

ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਜੰਗ

ਸਰਹਿੰਦ ਦਾ ਨਵਾਬ ਵਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ, ਜਿਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਮਈ 1710 ਵਿੱਚ “ਛੱਪਰ ਚਿੜੀ” ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਹੋਈ। ਵਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਰਹਿੰਦ ਸ਼ਹਿਰ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਆਇਆ। ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਨੇ ਸਖ਼ਤ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਔਰਤਾਂ, ਬੱਚੇ, ਬੁਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾਵੇ।

ਲੋਹਗੜ੍ਹ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ

1710 ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਨੇ ਮੁਖਲਿਸਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਕੇ ਉਸਦਾ ਨਾਮ “ਲੋਹਗੜ੍ਹ” ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਈ। ਇੱਥੇ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਮ ਦੀਆਂ ਮੁਦਰਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮਾਲਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਦਾਰੀ ਪ੍ਰਥਾ ਖਤਮ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਸ਼ਹਾਦਤ

1715 ਵਿੱਚ ਗੁਰਦਾਸ ਨੰਗਲ ਵਿੱਚ 8 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ। ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਖੂਨੀ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੇ ਸੱਤ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਹਰ ਰੋਜ਼ 100 ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

9 ਜੂਨ 1716 ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਨੂੰ ਬੇਹੱਦ ਕਸ਼ਟ ਦੇ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ 4 ਸਾਲ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਜੈ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਅੱਗੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਵਿਰਾਸਤ

ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜ਼ਾਲਮ ਹਾਕਮਾਂ ਦੇ ਅਹੰਕਾਰ ਨੂੰ ਤੋੜਿਆ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਕ ਦਿੱਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਗੇ ਚੱਲ ਕੇ 12 ਮਿਸਲਾਂ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਾਜਗਦੀ ਦਾ ਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹਿਆ।

ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼

ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਇੱਕ ਅਦਭੁੱਤ ਸ਼ਹੀਦ, ਧਰਮ ਯੋਧਾ ਅਤੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਸਾਨੂੰ ਅਨਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਖੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਸੱਚ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਤੁਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

✨ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ ✨ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਹਿ