ਸਿੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਧਰਮਿਕ ਆਧਾਰ, ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸੰਮਾਨ ਅਤੇ ਰੂਹਾਨੀ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਸਿੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਪਿਛਲੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਪਰਦਾ ਦੀ ਬਲੀਦਾਨੀ ਰਵਾਇਤ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
Table of Contents
🎉 ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਚ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਸਿੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰੂਹਾਨੀਤਾ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਇਕਤਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ।
🌟 ਮੁੱਖ ਸਿੱਖ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
1. ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ (ਗੁਰਪੁਰਬ)
ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਜਨਮ ਦਿਨ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਖੰਡ ਪਾਠ, ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ, ਲੰਗਰ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਕੀਰਤਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ।
2. ਬੰਦੀ ਛੋੜ ਦਿਵਸ (Bandi Chhor Divas)
ਇਸੇ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਮੋਗਲ ਕੈਦ ਤੋਂ 52 ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਕਰਵਾਈ। ਇਹ ਦਿਵਸ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਿੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਇਹ ਰੂਹਾਨੀ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ।
3. ਵੈਸਾਖੀ
ਵੈਸਾਖੀ 1699 ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਦਿਨ ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ ਬਣਾਏ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਪਹਚਾਨ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਰੂਹਾਨੀਤਾ, ਸਹਾਸ ਅਤੇ ਇਕਤਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ।
4. ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਜਨਮ ਦਿਨ ਤੇ ਹਰ ਸਿੱਖ ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਕੀਰਤਨ, ਕਥਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸ਼ੌਰ ਅਤੇ ਬਲੀਦਾਨੀ ਰੂਪ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
5. ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਸਿੱਖ ਸੈਨਿਕੀ ਵਿਦਿਆ, ਘੁੜਸਵਾਰੀ ਅਤੇ ਗਤਕਾ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
📆 ਤਿਉਹਾਰ ਅਤੇ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ ਅਨੁਸਾਰ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕੈਲੰਡਰ ਸਿੱਖ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੀ ਸਥਿਰ ਮਿਤੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਸਾਲ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਦੇ ਸਿੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਇੱਕਸਾਰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।
🎤 ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਅਤੇ ਰਿਵਾਜ
🛕 ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਅਤੇ ਸੇਵਾ
ਅਧਿਕਤਰ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਲੰਗਰ, ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।
🚩 ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ
ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅੰਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੰਗਤ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੁਲੂਸ ਕੱਢਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਮਾਰੋਹ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਇਕਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹਨ।
🧠 ਸਿੱਖ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੀ ਰੂਹਾਨੀ ਅਹਿਮੀਅਤ
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਾਉਂਦੇ, ਬਲਕਿ ਉਹ ਅੰਦਰੂਨੀ ਆਤਮਕ ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਰੱਬੀ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਜਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਯਮ — ਨਾਮ ਜਪੋ, ਕਿਰਤ ਕਰੋ, ਵੰਡ ਛਕੋ — ਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ।
🌍 ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਤਿਉਹਾਰ
ਕਨੇਡਾ, ਅਮਰੀਕਾ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਿੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁਰਮਤਿ ਸਮਾਗਮ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਥਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ।